LEKCJA MUZEALNA W SOBIBORZE

Ziemia, na której staliśmy 24 kwietnia 2024r. z uczniami klasy 6a oraz 8, przesiąknięta została krwią ofiar hitlerowskiej, bestialskiej eksterminacji narodów, na 58 hektarach obszaru leśnego, znajdującego się po zachodniej stronie linii kolejowej Chełm - Włodawa. SS Sonderkommando Sobibór jako obóz zagłady funkcjonował od maja 1942r. do października 1943r. Komory gazowe, mieszczące do 600 osób wpychanych bestialsko do środka przez hitlerowskich ludobójców i ich pomocników, były docelową drogą deportowanych.

Pierwsze ofiary
Pierwsze pociągi deportacyjne  przyjechały w maju 1942 r. z Lubelszczyzny, z powiatów lubartowskiego, puławskiego, chełmskiego; w tym samym czasie ze Słowacji, Czech, Austrii, Holandii, Niemiec.

Proces eksterminacji w komorach gazowych
Do komór gazowych (3-6 stacjonarne) wprowadzony był system rur emitujących spaliny z silników spalinowych. Proces zabijania trwał około 20 minut. Usuwano ludziom złote zęby. Zwłoki  wrzucano do grobów masowych.

Dowody zbrodni
Krematoriów w Sobiborze nie było. Masowe groby zaczęły puchnąć na skutek wysokich temperatur latem, zatem zwłoki przenoszono na paleniska, palono je też na szynach kolejowych.

Co robiono z mieniem odebranym ofiarom?
Mienie odebrane społeczności żydowskiej przywłaszczali sobie esesmani. Dobytek ludzi ładowano do wagonów, odebrane rzeczy stały się własnością III Rzeszy. Osobiste pamiątki żydowskie, fotografie były niszczone. Ocalała plakietka identyfikacyjna 6-letniej  Lei Judith de la Penhi i 8-letnirgo Deddiego Zaka, którzy wraz z rodzicami zginęli w komorze gazowej latem 43 roku.

Sprawcy zagłady
25. 30 Niemców i 120 wachmanów (strażników), wśród pomocników Ukraińcy, np. oprawca ok.30 tys.  Żydów - Demjaniuk. Komendanci:  Franz Stangi, Franz Reichleitner.

Funkcja
Obóz w Sobiborze był miejscem natychmiastowej zagłady. Niewielki odsetek był „oszczędzony” przed natychmiastową śmiercią, czyli ludzie ci brali udział w sortowaniu mienia, pracowali w warsztatach rzemieślniczych, np. szewskim, stolarskim itp., byli też komando fryzjerzy - obcinali włosy osobom pędzonym do komór gazowych.

Ucieczki
Deportowanych zapewniano, że jadą do pracy na wschód. Niektórzy orientowali się, ze to pułapka i próbowali zbiec z pociągów.. W lipcu 43r. – ucieczka komando przy wyrębie drewna. W październiku 43r. wybuchło powstanie. Z Mińska przywieziono transport jeńców wojennych, powzięto wspólnie plan zabicia esesmanów, zdobycia broni. W sumie około 300 więźniów uciekło z obozu, połowa z nich zginęła na polu minowym. Przeżyło około 60 więźniów, po latach złożyli relacje, dzięki którym dziś wiemy o zbrodni ludobójstwa. W 2019 roku zmarł ostatni uciekinier z Sobiboru.

Co po powstaniu z ty miejscem?
Heinrich Himmler wydał decyzję o likwidacji obozu śmierci do końca grudnia 1943r., komory gazowe zostały wysadzone w powietrze, zaś groby zaorane.

Podsumowanie
Ludobójcza hitlerowska okupacja w Polsce sięgnęła szczytów zezwierzęcenia. Takiego ogromu nienawiści i bestialstwa, pociągającego za sobą męczeńską śmierć setek tysięcy istnień ludzkich, nie nie znały dotąd dzieje cywilizowanego świata. Obłąkańczy zamiar hitlerowców, zmierzający do wytępienia całych narodów, był wcielony w życie między innymi w obozie zagłady w Sobiborze - jako element akcji Reinhardt (Bełżec, Sobibór i Treblinka).
Lekcję muzealną poprowadziła dla uczniów naszej szkoły pani Justyna Bajuk.

Opracowanie - Anna Jabłońska