LEKCJA MUZEALNA W SOBIBORZE

Ziemia, na której staliśmy 24 kwietnia 2024r. z uczniami klasy 6a oraz 8, przesiąknięta została krwią ofiar hitlerowskiej, bestialskiej eksterminacji narodów, na 58 hektarach obszaru leśnego, znajdującego się po zachodniej stronie linii kolejowej Chełm – Włodawa. SS Sonderkommando Sobibór jako obóz zagłady funkcjonował od maja 1942r. do października 1943r. Komory gazowe, mieszczące do 600 osób wpychanych bestialsko do środka przez hitlerowskich ludobójców i ich pomocników, były docelową drogą deportowanych.

Pierwsze ofiaryPierwsze pociągi deportacyjne  przyjechały w maju 1942 r. z Lubelszczyzny, z powiatów lubartowskiego, puławskiego, chełmskiego; w tym samym czasie ze Słowacji, Czech, Austrii, Holandii, Niemiec.

Proces eksterminacji w komorach gazowychDo komór gazowych (3-6 stacjonarne) wprowadzony był system rur emitujących spaliny z silników spalinowych. Proces zabijania trwał około 20 minut. Usuwano ludziom złote zęby. Zwłoki  wrzucano do grobów masowych.

Dowody zbrodniKrematoriów w Sobiborze nie było. Masowe groby zaczęły puchnąć na skutek wysokich temperatur latem, zatem zwłoki przenoszono na paleniska, palono je też na szynach kolejowych.

Co robiono z mieniem odebranym ofiarom?Mienie odebrane społeczności żydowskiej przywłaszczali sobie esesmani. Dobytek ludzi ładowano do wagonów, odebrane rzeczy stały się własnością III Rzeszy. Osobiste pamiątki żydowskie, fotografie były niszczone. Ocalała plakietka identyfikacyjna 6-letniej  Lei Judith de la Penhi i 8-letnirgo Deddiego Zaka, którzy wraz z rodzicami zginęli w komorze gazowej latem 43 roku.

Sprawcy zagłady25. 30 Niemców i 120 wachmanów (strażników), wśród pomocników Ukraińcy, np. oprawca ok.30 tys.  Żydów – Demjaniuk. Komendanci:  Franz Stangi, Franz Reichleitner.

FunkcjaObóz w Sobiborze był miejscem natychmiastowej zagłady. Niewielki odsetek był „oszczędzony” przed natychmiastową śmiercią, czyli ludzie ci brali udział w sortowaniu mienia, pracowali w warsztatach rzemieślniczych, np. szewskim, stolarskim itp., byli też komando fryzjerzy – obcinali włosy osobom pędzonym do komór gazowych.

UcieczkiDeportowanych zapewniano, że jadą do pracy na wschód. Niektórzy orientowali się, ze to pułapka i próbowali zbiec z pociągów.. W lipcu 43r. – ucieczka komando przy wyrębie drewna. W październiku 43r. wybuchło powstanie. Z Mińska przywieziono transport jeńców wojennych, powzięto wspólnie plan zabicia esesmanów, zdobycia broni. W sumie około 300 więźniów uciekło z obozu, połowa z nich zginęła na polu minowym. Przeżyło około 60 więźniów, po latach złożyli relacje, dzięki którym dziś wiemy o zbrodni ludobójstwa. W 2019 roku zmarł ostatni uciekinier z Sobiboru.

Co po powstaniu z ty miejscem?Heinrich Himmler wydał decyzję o likwidacji obozu śmierci do końca grudnia 1943r., komory gazowe zostały wysadzone w powietrze, zaś groby zaorane.

PodsumowanieLudobójcza hitlerowska okupacja w Polsce sięgnęła szczytów zezwierzęcenia. Takiego ogromu nienawiści i bestialstwa, pociągającego za sobą męczeńską śmierć setek tysięcy istnień ludzkich, nie nie znały dotąd dzieje cywilizowanego świata. Obłąkańczy zamiar hitlerowców, zmierzający do wytępienia całych narodów, był wcielony w życie między innymi w obozie zagłady w Sobiborze – jako element akcji Reinhardt (Bełżec, Sobibór i Treblinka).Lekcję muzealną poprowadziła dla uczniów naszej szkoły pani Justyna Bajuk.

Opracowanie – Anna Jabłońska